Ból stawu skroniowo-żuchwowego. Co pomoże – szyna, aparat czy ćwiczenia?

Ból stawu skroniowo-żuchwowego (SSŻ) to problem, z którym coraz częściej zgłaszają się pacjenci zarówno do ortodontów, jak i do fizjoterapeutów stomatologicznych. Dysfunkcje SSŻ mogą objawiać się bólem w okolicy żuchwy, ale także promieniowaniem do głowy, karku, a nawet barków. Przyczyną są zwykle zaburzenia biomechaniczne, nieprawidłowy tor ruchu żuchwy, nadmierne napięcie mięśni żucia oraz nieprawidłowa okluzja. Wybór metody leczenia, czy to szyna relaksacyjna, ćwiczenia terapeutyczne, czy leczenie ortodontyczne Poznań, zależy od źródła problemu, stopnia zaawansowania objawów i współpracy interdyscyplinarnej.

Przeczytaj również: Obrzęk limfatyczny. Przyczyny, objawy i metody zarządzania

Mechanika i przyczyny bólu stawu skroniowo-żuchwowego

Staw skroniowo-żuchwowy to złożona struktura, w której współpracują kości, chrząstka, więzadła oraz mięśnie odpowiedzialne za żucie i mowę. Każde zaburzenie w napięciu mięśniowym, w osi ustawienia żuchwy lub w relacji szczęk może doprowadzić do przeciążeń. Często obserwuje się asymetrię pracy mięśni żwaczy, mięśni skroniowych oraz mięśni nadgnykowych, co wpływa na tor ruchu żuchwy. Nieprawidłowa okluzja lub braki zębowe dodatkowo destabilizują układ stomatognatyczny, powodując kompensacyjne napięcia w mięśniach szyi i obręczy barkowej.

W praktyce klinicznej rozróżnia się kilka głównych przyczyn bólu SSŻ:

1. Zaburzenia okluzji – nieprawidłowy kontakt zębów, zgryz krzyżowy, przodozgryz lub tyłozgryz.
2. Parafunkcje – np. bruksizm, zgrzytanie i zaciskanie zębów w stresie.
3. Dysbalans mięśniowy – wynik przeciążenia mięśni żucia, nieprawidłowej postawy ciała lub zaburzonego wzorca oddechowego.

Kiedy pomaga szyna relaksacyjna (splint)?

Szyna relaksacyjna jest często pierwszym etapem terapii. Jej zadaniem jest odciążenie stawu, znormalizowanie napięcia mięśniowego i ochrona powierzchni zębów przed dalszym ścieraniem. Szyna nie koryguje bezpośrednio przyczyny, ale umożliwia diagnostykę funkcjonalną — obserwację, jak zmienia się ustawienie żuchwy, kiedy napięcie mięśniowe zostaje wyrównane.
Najczęściej stosuje się ją w przypadkach bruksizmu, przeciążeń zgryzowych i w sytuacjach, gdy napięcie mięśni uniemożliwia natychmiastowe wdrożenie leczenia ortodontycznego.

Rola ćwiczeń i terapii manualnej w leczeniu bólu stawu skroniowo-żuchwowego

Fizjoterapia Poznań odgrywa ważną rolę w leczeniu bólu stawu skroniowo-żuchwowego. Terapeuta manualny analizuje funkcję mięśni żucia, napięcia w rejonie karku i obręczy barkowej oraz kontroluje mobilność żuchwy. Celem jest normalizacja napięcia mięśniowego, przywrócenie równowagi między stronami oraz nauka prawidłowych wzorców ruchowych.
Stosowane techniki obejmują m.in. terapię punktów spustowych, mobilizacje stawu skroniowo-żuchwowego, neuromobilizację nerwu trójdzielnego, a także reedukację oddechu i postawy.

Regularne ćwiczenia domowe, wykonywane pod okiem specjalisty, wspierają utrzymanie efektów terapii. Pacjent uczy się kontrolować pozycję żuchwy w spoczynku, prawidłowego połykania oraz rozluźniania mięśni skroniowych i żwaczy. Dzięki temu możliwe jest trwałe zredukowanie dolegliwości bólowych i zapobieganie nawrotom.

Leczenie ortodontyczne – kiedy aparat jest konieczny?

Jeśli przyczyną bólu SSŻ są wady zgryzu, przesunięcia zębów lub zaburzenia kontaktów okluzyjnych, leczenie ortodontyczne Wrocław stanowi niezbędny etap terapii. Aparat ortodontyczny (stały lub przezroczysty system nakładkowy) umożliwia korekcję ustawienia zębów, a tym samym przywrócenie prawidłowych relacji między żuchwą a szczęką.
Jednak rozpoczęcie leczenia ortodontycznego bez wcześniejszej normalizacji napięcia mięśniowego może prowadzić do nasilenia objawów bólowych. Dlatego w wielu przypadkach zaleca się wcześniejszą fizjoterapię stomatologiczną, by przygotować mięśnie i stawy do zmian, jakie niesie korekcja zgryzu.

Współpraca ortodonty i fizjoterapeuty – klucz do sukcesu

Najlepsze efekty uzyskuje się w modelu terapii interdyscyplinarnej, łączącej diagnostykę ortodontyczną z fizjoterapią układu stomatognatycznego. Ortodonta Wrocław analizuje warunki zgryzowe, relacje szczękowe i wskazania do korekty ortodontycznej, natomiast fizjoterapeuta ocenia stan mięśni, zakres ruchomości stawu i kompensacje posturalne.
Wspólne działanie pozwala na kompleksową ocenę pacjenta i dobór terapii dopasowanej do indywidualnych potrzeb.